Jesteś uzależniony od telefonu? Sprawdź, jak pokonać fonoholizm
Przeczytasz w
7 minut
Telefon komórkowy to nieodłączny element życia właściwie każdego człowieka. Bez niego ciężko się obejść, gdyż wykorzystywany jest niemal do wszystkiego: od słuchania muzyki, przez przeglądanie newsów, aż po stałą obecność w mediach społecznościowych i robienie zdjęć. Niestety, granica między zwykłym używaniem telefonu a jego nadużywaniem jest niezwykle cienka. Fonoholizm, czyli uzależnienie od telefonu niesie ze sobą wiele niebezpieczeństw – czym jest, jakie daje objawy i jak z nim walczyć? Sprawdź, jak pomóc sobie i bliskim.
- Co to jest fonoholizm?
- Dlaczego tak łatwo być uzależnionym od telefonu?
- Objawy uzależnienia od telefonu
- Rodzaje fonoholizmu
- Uzależnienie od telefonu – do czego prowadzi ten nałóg?
- Czy dzieci są bardziej narażone na fonoholizm niż dorośli?
- Jak walczyć z uzależnieniem od telefonu?
- Kontrolowanie czasu spędzonego na telefonie – aplikacje
Co to jest fonoholizm?
Fonoholizm to przede wszystkim zaburzenie behawioralne, które objawia się nałogowym używaniem telefonu komórkowego. Innymi słowy, bardziej potocznie, można po prostu uznać, że jest to uzależnienie od telefonu, a raczej tego, co nam oferuje.
Osoba, która cierpi na fonoholizm, nie może funkcjonować bez swojego telefonu – musi go mieć cały czas przy sobie.
Gdy z jakiegoś powodu posiadanie przy sobie te niemożliwe i nie może np. przeczytać powiadomienia lub odebrać telefonu, to wówczas pojawia się u niej niepokój, a w skrajnych przypadkach nawet agresja.
Fonoholizm nie został jeszcze sklasyfikowany jako choroba, zatem ciężko tutaj o zdefiniowane kryteria diagnostyczne. Jest zatem traktowany bardziej jako zjawisko, które ma swoje przyczyny, objawy, a także skutki. Warto pamiętać, że to problem, który dotyka nie tylko dzieci i młodzieży, ale także dorosłych.
Dlaczego tak łatwo być uzależnionym od telefonu?
Fonoholizm został już zauważony kilka lat temu, jednak zjawisko to zaczęło się dosyć mocno rozprzestrzeniać przez pandemię COVID-19, która zapewniła nam początek mało stymulującej egzystencji: ciągłą izolację, pracę zdalną oraz naukę online.
Kontakt ze światem zewnętrznym utrzymujemy nadal przede wszystkim przez Internet. Popularne stały się komunikatory internetowe, praktycznie każdy ma Messenger, WhatsApp, albo inną podobną aplikację. Ktoś może powiedzieć, że to dobrze, że możemy w ogóle utrzymywać ze sobą jakiekolwiek relacje. Jednak przez to powoli oduczamy się komunikować “normalnie” i zaczynamy mieć problem z wyrażaniem emocji.
Oczywiście, nie sama pandemia jest powodem fonoholizmu. Z pewnością każdy doskonale wie, jak łatwo jest popaść we wszelkie nałogi.
Telefon, podobnie jak substancje odurzające, przynosi ludziom zapomnienie, zabawę oraz rozrywkę.
Po odłożeniu smartfona jednak musimy wrócić do świata rzeczywistego, który jest znacznie mniej kolorowy.
Istnieje jeszcze kilka innych przyczyn fonoholizmu:
- Nieograniczony czas korzystania z telefonu i dostęp do Internetu.
- Coraz niższy wiek “inicjacji cyfrowej”.
- Mnogość aplikacji, np. płacenie telefonem powoduje częste sięganie po niego.
- Samotność
- Nuda, brak pasji lub zainteresowań.
- Problem z nawiązywaniem relacji w rzeczywistym świecie, spowodowany np. niską pewnością siebie.
Uzależnienie od telefonu – objawy
Już od dawna telefon nie służy nam jedynie do dzwonienia i wysyłania sms-ów i dlatego ludzie coraz częściej z niego korzystają. Warto wiedzieć, kiedy można mówić o fonoholizmie i jakie objawy mogą być niepokojące.
Wśród nich najczęściej wymienia się:
- Nierozstawanie się z telefonem nawet na chwilę, a wręcz przymus korzystania z niego.
- Ciągłe sprawdzanie powiadomień i frustracja, gdy nie jest to możliwe.
- FOMO, czyli “fear of missing out” – obawa, że coś nas omija, np. w mediach społecznościowych.
- Unikanie bezpośrednich kontaktów z innymi i wybieranie rozmowy telefonicznej, pisania wiadomości lub sms-ów.
- Strach przed tym, że smartfon się rozładuje i nie będzie go można naładować.
- Ciągłe nasłuchiwanie, czy nie pojawił się dźwięk dzwonka, powiadomienia lub wibracje.
- Coraz dłuższy czas korzystania z telefonu – mniejsze dawki stają się niesatysfakcjonujące.
- Zaniedbywanie swoich obowiązków domowych lub zawodowych.
Oczywiście, jak każda osoba uzależniona, tak i fonoholik będzie próbował oszukać otoczenie mówiąc, że ma kontrolę nad swoim zachowaniem, a z telefonu korzysta tylko wtedy, kiedy musi.
Jednak jest to uzależnienie jak każde inne i tak właśnie powinno być traktowane.
Fonoholizm niejedno ma imię – rodzaje uzależnienia
Istnieje prosty sposób, aby rozpoznać, czy ktoś jest uzależniony od telefonu komórkowego – wystarczy mu go po prostu zabrać lub schować i zobaczyć, jak się zachowuje.
Jeśli reakcją na brak telefonu jest rozdrażnienie, a wręcz strach przed brakiem możliwości sprawdzenia np. powiadomień, to można mówić o fonoholizmie.
Eksperci podzielili fonoholizm na kilka kategorii:
- Syndrom wyłączonego telefonu – smartfon musi być cały czas włączony i naładowany, a gdy zaczyna rozładowywać się bateria, pojawia się panika.
- Uzależnienie od wiadomości tekstowych – potrzeba, by cały czas wymieniać z kimś wiadomości, a niewystarczająca liczba interakcji sprawia, że fonoholik ma obniżony nastrój.
- Komórkowy ekshibicjonizm – osoba uzależniona prowadzi bardzo głośne rozmowy i pozwala, by telefon dzwonił długo przed odebraniem połączenia, aby każdy go widział i słyszał. Wybór aparatu komórkowego kierowany jest jego kolorem, stylistyką oraz ceną.
- Nadmierne zainteresowanie grami w smartfonie, gdy telefon staje się tak naprawdę konsolą do gry.
- Dokumentalizm – kompulsywne nagrywanie i filmowanie wszystkiego, co dzieje się dookoła.
Skutki uzależnienia od telefonu – do czego prowadzi ten nałóg?
Niezależnie od tego, czy telefon służy fonoholikowi do ciągłego sprawdzania powiadomień lub do gier, skutki mogą być bardzo podobne i negatywnie oddziaływać na każdą sferę życia.
Pojawić się może postępujące wycofanie ze świata zewnętrznego i częste unikanie bezpośrednich kontaktów międzyludzkich.
By nie czuć osamotnienia, osoba uzależniona zaczyna jeszcze intensywniej korzystać z komórki i ucieka dzięki temu od podejmowania prób nawiązywania znajomości.
Konsekwencje fonoholizmu
Wśród konsekwencji fonoholizmu najczęściej wymieniane są:
- Zrujnowanie kariery zawodowej, relacji rodzinnych i towarzyskich.
- Problemy ze wzrokiem.
- Bóle mięśni.
- Zaburzenia snu, nastroju i odżywiania.
- Wysokie rachunki telefoniczne, a co za tym idzie, popadnięcie w długi.
- Depresja
- Zanik innych zainteresowań.
W przypadku dzieci i młodzieży dochodzi jeszcze zaburzony właściwy rozwój emocjonalny oraz psychiczny, dlatego tak ważne jest, aby z uzależnieniem od smartfona zacząć walczyć jak najwcześniej, a dodatkowo zwrócić także uwagę na nadużywanie Internetu przez najmłodszych, co jest często towarzyszącym zjawiskiem.
Czy dzieci są bardziej narażone na fonoholizm niż dorośli?
Uzależnienie od telefonu u dzieci jest problemem obecnie bardzo powszechnym i zaczynają cierpieć na nie coraz młodsi.
Duża część życia nastolatków związana jest z telefonem – korzystają z niego do kontaktów ze znajomymi, a także sprawdzania mediów społecznościowych. Młodsze dzieci najczęściej używają smartfona do oglądania bajek lub grania w gry. Do pewnego momentu nie jest to oczywiście nic złego. Problem pojawia się jednak, gdy dziecko przestaje widzieć świat poza telefonem i zaczyna np. mieć gorsze wyniki w nauce lub przestaje się interesować swoim hobby.
Wydawać się może, że dzieci są bardziej narażone na fonoholizm niż dorośli. Dzisiejsza młodzież jest nierozerwalnie związana ze światem Internetu i mobilnymi urządzeniami. Już od najmłodszych lat korzystają ze smartfona, a rodzice, niekiedy zajęci pracą lub obowiązkami domowymi, szukają spokoju, dając dziecku do ręki telefon, dodatkowo nie ustalając żadnych norm lub zasad korzystania z niego. Ten brak wiedzy, a do tego presja ze strony rówieśników, na którą narażone są zdecydowanie bardziej nastolatki powoduje, że bardzo łatwo o nadużywanie smartfona i pojawienie się poważnych problemów.
Pamiętaj także, aby zadbać o bezpieczeństwo dziecka w sieci:
Jak walczyć z uzależnieniem od telefonu?
Leczenie uzależnienia od telefonu może być procesem długotrwałym i złożonym. Nie można po prostu całkowicie odciąć się od telefonu, tak jak to ma miejsce np. w przypadku nadużywania alkoholu lub narkotyków – w końcu smartfon jest nierozerwalną częścią współczesnego świata. Sztuką zatem staje się ograniczenie jego używania, a także nauka kontroli nad swoim życiem. W skrajnych przypadkach pomocna może być psychoterapia, która pozwoli zrozumieć, skąd wzięło się uzależnienie i jakie mechanizmy za nim stoją.
Istotne jest także wsparcie bliskich, przede wszystkim u dzieci. Telefon powinno ograniczać się już od najmłodszych lat, gdyż dzieci bardzo szybko przyzwyczajają się do przyjemności. Warto również dawać dobry przykład – rodzice powinni nauczyć dziecko znajdowania sobie ciekawych zajęć, dzięki czemu nie będzie musiało szukać rozrywki w telefonie, co często może spowodować nie tylko nadużywanie komórki, ale także uzależnienie od Internetu. Dzieci i młodzież powinny czuć wsparcie w rodzicach i móc przyjść do nich po odpowiednią pomoc.
Ograniczenie korzystania z telefonu nie jest wbrew pozorom proste i wymaga samozaparcia. Warto wprowadzić w życie kilka zasad, które mogą pomóc zminimalizować godziny spędzane na smartfonie.
Jak minimalizować czas spędzony na telefonie?
Oto kilka zasad, które warto wprowadzić w życie:
- Wyłączenie dźwięków na noc lub w sytuacjach, w których nie wypada “siedzieć na telefonie”.
- Określenie miejsc, do których nie wnosi się telefonu np. łazienka, kuchnia, sypialnia itd.
- Opóźnianie odpisywania na wiadomości.
- Znalezienie pasji lub nowego hobby, które pozwoli zapomnieć o “konieczności” sprawdzania powiadomień.
- Odkładanie telefonu pół godziny przed snem.
- Aplikacje kontrolujące czas spędzony przed ekranem smartfona.
Kontrolowanie czasu spędzonego na telefonie – aplikacje
Warto szczególnie wypróbować ostatnią opcję – być może widząc, ile czasu przeznaczasz na przesiadywanie w Internecie lub po prostu szukając rozrywki na smartfonie, zapali Ci się czerwona lampka w głowie i spróbujesz ograniczyć korzystanie z telefonu.
Wykorzystaj aplikacje w telefonie
Nowoczesne smartfony oferują preinstalowane aplikacje w urządzeniach, dzięki którym można sprawdzić:
- ile czasu poświęciło się na daną aplikację w ciągu dnia,
- ile razy odblokowało się telefon,
- a także ilość powiadomień.
Można skonfigurować odpowiednie opcje, np. tryb pełnej koncentracji, gdzie można wstrzymać działanie określonych aplikacji, które mogą rozpraszać. Ukryte zostają wówczas powiadomienia. Warto wspomnieć również o trybie nocnym, dzięki któremu można wyciszyć telefon w trakcie snu. Przydatne jest także ustawianie liczników czasu w aplikacjach, gdy po zakończeniu odliczania aplikacja zostanie wstrzymana do końca dnia.
Kontrola rodzicielska w telefonie
Opcja, która przyda się rodzicom, ale być może także osobom, których partnerzy walczą z fonoholizmem, będzie kontrola rodzicielska. Dzięki niej można między innymi sprawdzić czas korzystania z urządzenia i ustawić określone, odgórne limity.
Dodatkowe aplikacje do monitorowania czasu spędzonego na telefonie
Oczywiście istnieje mnóstwo różnych aplikacji, zarówno na systemy Android, jak i na iOS. Wśród nich warto wymienić chociażby StayFree, która monitoruje czas spędzany na ekranie i ogranicza użycie innych aplikacji. Dzięki temu pomaga się skupić na swoich obowiązkach i zwiększyć samokontrolę oraz produktywność.
Podsumowując, bardzo ważne jest wczesne wychwycenie problemu z nadużywaniem smartfona oraz podjęcie próby walki z uzależnieniem.
Dzięki temu można uniknąć poważnych konsekwencji i zacząć pełniej korzystać z czasu, jaki oszczędzimy dzięki braku konieczności ciągłego sprawdzania swojego telefonu.
Mogą Cię zainteresować:
